Minister Timmermans durft vingers niet aan 300 miljoen Dalits te branden

Minister van BuZa, Frans Timmermans Kamerlid Joel Voordewind (ChristenUnie)

Minister Timmermans van Buitenlandse Zaken heeft tijdens het Kamerdebat op 30 september jl. over Mensenrechten nauwelijks aandacht besteed aan de positie van de Dalits. Ook in zijn beleidsbrief over mensenrechten 'Recht en respect voor ieder mens' werden Dalits niet genoemd en een Kamervraag vooraf aan het debat over uitvoering van aangenomen moties over de positie van Dalits werd niet echt beantwoord. Dat is alleen al opmerkelijk omdat Nederland jarenlang een voortrekker was als het om de positie van Dalits gaat. Het lijkt er sterk op dat onze economische belangen minister Timmermans er van weerhouden om zich - zoals hij nog in december 2012 beloofde - zich in te zetten voor de versterking van de positie van Dalits.

Voortrekkersrol Nederland lijkt voorbij
In het debat op 30 september jl. vroeg het Kamerlid Voordewind (CU) vroeg de Minister of hij zich wil inspannen voor een clausule in het EU-India handelsverdrag (waarover nu wordt onderhandeld) over het bestrijden van moderne slavernij en kastendiscriminatie ofwel 'een clausule over Dalits in handelsverdragen'. Hij refereerde ook naar aangenomen moties. Minister Timmermans antwoordde: "De Dalits en de positie van minderheden vallen onder de mensenrechtenclausule in het samenwerkingsakkoord tussen de Europese Unie en India. Dat heeft daar dus ook de aandacht."
Dit summiere antwoord van Timmermans valt vooral op omdat hij tijdens de begrotingbehandeling 2013 in december vorig jaar nog vrij uitgebreid stilstond bij de positie van de 300 miljoen 'kasteloze' Dalits. Hij noemde de Dalits toen "bevolkingsgroepen die al eeuwenlang niet eens op de ladder staan, laat staan op de onderste sport van een ladder".
Nederland ondernam de afgelopen jaren een aantal activiteiten rond dit onderwerp in de VN en de EU en in december 2012 pleitte Minister Timmermans in de Kamer nog krachtig voor investeringen in versterking van de positie van de Dalits en meer prioriteit voor het onderwerp in de EU. Sindsdien is het erg stil geworden rond het onderwerp. In haar brief aan de Kamer laat het Dalit Netwerk Nederland zien dat de Minister sinds die tijd geen zichtbare activiteiten heeft ondernomen en geen vervolg heeft gegeven aan eerdere activiteiten in de VN en de EU.

Dalit motie wordt niet uitgevoerd
Ook in de voorbereiding van het Kamerdebat reageerde de minister zeer afhoudend op een pertinente vraag vanuit de Kamer over de Dalits:
"Hoe gaat Nederland, in het licht van de prioritaire thema's bescherming van mensenrechtenverdedigers, gelijke rechten voor en geweld tegen vrouwen, vrijheid van godsdienst, fundamentele arbeidsrechten, kinderarbeid, doodstraf en foltering prioriteit geven aan de circa 300 miljoen Dalits ('kastelozen'), vooral in Zuid-Azië, die het slachtoffer zijn van alle aan die thema's gerelateerde schendingen, zoals ook de Kamer in haar motie van 2011 heeft uitgesproken."
In zijn antwoord zegt de Minister dat "nationale wetgeving voor de bescherming van Dalits voldoende aanwezig is" maar dat "implementatie van deze wetgeving echter nog vaak op gebrekkige uitvoering stuit, vooral in landelijke gebieden".
Dat is een wel zeer afstandelijke benadering van een maatschappelijk en politiek 'apartheidsprobleem' van enorme omvang in Zuid-Azië en een aantal Afrikaanse landen. Het zijn vaak overheden zelf die de rechten van grote groepen mensen schenden, niet alleen in 'landelijke gebieden' maar ook in steden. De Minister meldt ook niet welke 'investeringen in de versterking van de positie van Dalits' hij gaat doen. De door de Kamer aangenomen Dalit motie van juni 2011 vraagt om actie van de Minister in de VN, de EU en bij het bestrijden van kastendiscriminatie door bedrijven, ook in hun productieketens. De Minister laat daarover niets van zich horen.

Het kan ook anders. Onlangs heeft de Finse Minister van Buitenlandse Zaken Erkki Tuomioja beloofd om zich actief in te zetten tegen kastendiscriminatie (zie: Finland vows to fight caste discrimination (IDSN, 15-10-2013)). Kort geleden was Finland mede-organisator van een bijeenkomst in de VN Mensenrechtenraad over Dalit vrouwen. Het was voor het eerst dat Finland zo'n initiatief naam zei de Minister, "maar het was zeker niet de laatste keer." Ook liet hij weten: "Anti-discriminatie beleid staat centraal in het Finse beleid, en de meest kwetsbare groepen hebben speciale aandacht nodig. Er is alle reden om Dalits daarbij te betrekken als speciale groep". Minister Tuomioja beloofde om kastendiscriminatie te agenderen bij zijn volgende bezoek aan India.

Economische belangen winnen het van mensenrechten
Het gebrek aan aandacht voor de Dalits is des te pijnlijker omdat nog in januari 2013 de Mensenrechtentulp - de Nederlandse staatsprijs voor mensenrechten toegekend door een onafhankelijke jury - werd uitgereikt aan de Indiase Dalit-activist Bharathan. Reden temeer om daaraan ook qua inzet voor de Dalit een passend vervolg te geven. Maar dat de Tulp naar een Indiase Dalit ging werd door de Indiase regering, zoals juryvoorzitter Cisca Dresselhuys zei in haar speech bij de uitreiking van de prijs, 'door de Indiase regering niet juichend ontvangen'. Er werd, zei Dresselhuys, 'gewaarschuwd dat de goede betrekkingen tussen Nederland en India sterk geschaad zouden kunnen worden, als de prijs naar de heer Bharathan ging.'
De prijs kon niet in persoon aan de heer Bharathan worden uitgereikt omdat hij van de Indiase regering geen uitreisvisum kreeg. Wel verwachte Bharathan dat de Tulp hem in India met enig ceremonieel zou worden uitgereikt omdat dat hem in zijn activiteiten voor de Dalits sterk zou steunen. Hij wordt namelijk constant dwarsgezeten. In plaats daarvan werd het beeldje van de Tulp zonder vooraankondiging nogal erg 'onceremonieel' door een ambassademedewerker bij hem afgeleverd.
Dat alles werkt sterk de indruk dat na de toekenning van de Mensenrechtentulp niet versterking van de positie van Dalits maar het vermijden van diplomatieke en economische schade bij de minister centraal staat. Het lijkt dan ook geen toeval dat Minister Timmermans het onderwerp Dalits heeft laten vallen. Hij wil er zijn vingers niet meer aan branden. Daarmee worden ook de grenzen zichtbaar wat Nederland bereid is voor de rechten van mensen te doen als er grote economische belangen in het spel zijn.
De mensenrechten die Timmermans in zijn beleid prioriteit geeft worden in het geval van Dalits allemaal geschonden. Maar blijkbaar zijn deze rechten bij Dalits de inzet van Minister Timmermans niet waard.

Dalit Netwerk Nederland pleit in brief aan Kamer voor uitvoering motie Dalits

Eind september 2013 bespreekt de Kamer met Minister Timmermans zijn beleidsbrief over mensenrechten: "Respect en recht voor ieder mens". Het Dalit Netwerk Nederland (DNN) stuurde een brief aan de Kamer waarin zij bepleit om de rechteloze positie van de circa 300 miljoen Dalits (opnieuw) tot een prioriteit van het mensenrechtenbeleid te maken.

In de brief wordt geconstateerd dat na krachtige uitspraken van Minister Timmersmans in december 2012, het onderwerp Dalits nu geheel van zijn agenda lijkt te zijn verdwenen. DNN pleit ervoor om de motie van juni 2011 over de positie van Dalits alsnog in letter en geest uit te voeren. Daarbij zou de Minister direct kunnen aansluiten bij zijn eigen mensenrechtenprioriteiten die direct betrekking hebben op de positie van de Dalits: de positie van en geweld tegen vrouwen, schending van fundamentele arbeidsrechten (waaronder kinderarbeid), marteling, straffeloosheid, mensenrechtenverdedigers en vrijheid van godsdienst.

Lees de hele brief hier.