Dalit-winnaar van Mensenrechtentulp 2012 Bharathan krijgt geen paspoort om prijs op te halen

De Indiase Dalit (‘kasteloze’) activist Marimuthu Bharathan mag de Mensenrechtentulp die hij op 9 januari 2013 van Minister Timmermans zou ontvangen, niet komen ophalen. De Indiase overheid weigert hem een paspoort te geven.

Dalit-activist Marimuthu Bharathan

Opnieuw kan de Mensenrechtentulp - de prijs van de Nederlandse regering voor verdedigers van mensenrechten die door een onafhankelijke jury is aangewezen - niet persoonlijk aan de winnaar worden uitgereikt. Vorig jaar ging het om de Chinese activiste Ni Yulan. Dit jaar treft het Marimuthu Bharathan, een activist die zich inzet voor de rechten van de Dalits (‘kastelozen’). Reden voor de paspoortweigering is een - volgens Indiase mensenrechtenorganisaties valse - aanklacht vanwege moord. Op 9 januari vindt in zijn afwezigheid toch een ceremonie plaats waarin de jury haar keuze zal motiveren en minister Frans Timmermans zijn visie zal toelichten.

In mei 2009 werd Bharathan gearresteerd omdat hij betrokken zou zijn bij de moord op een man die er zelf van beschuldigd werd een groot aantal Dalits vermoord te hebben. De politie arresteerde daarop ruim twintig Dalits uit de omliggende dorpen. Bharathan kwam hen te hulp zodat de arrestanten hun verhaal zouden kunnen doen. Volgens de Indiase organisatie Human Rights Defenders Alert (HRDA) heeft een andere verdachte van de moord een afgedwongen valse bekentenis afgelegd en gaat het dus om een valse aanklacht. Het resultaat was dat Bharathan zelf als 25^e persoon werd beschuldigd van betrokkenheid bij de moord, een aantal weken werd opgesloten en vervolgens op borgtocht vrijgelaten. Inmiddels sleept de rechtszaak tegen de Dalits, inclusief Bharathan, al jaren voort.

‘VN Rapporteur: Diep geschokt’
Het verhaal van Bharathan is een illustratie van de situatie van de verdedigers van de mensenrechten van Dalits die VN Mensenrechtentapporteur Margaret Sekaggya vorig jaar beschreef in haar rapport naar aanleiding van haar bezoek aan India: “Ik was diep geschokt door de situatie van Dalit-activisten en erg onder de indruk van hun werk en hun moed om deze activiteiten te ondernemen. Zij worden geconfronteerd met doodsbedreigingen, standrechtelijke executies, openbare kaste-gerelateerde beledigingen en vernieling van hun eigendom en bezittingen. Ze worden als anti-nationaal gebrandmerkt en onder toezicht geplaatst. De politie spant samen met de dominante kasten en klachten of misdaden worden niet door de politie geregistreerd.”
Bharathan’s ‘levenswerk’ in de zuidelijke deelstaat Tamil Nadu laat een staalkaart zien van problemen waarmee Dalits in India te maken hebben. Zo zet hij zich in voor de sub-kaste van Arundhathiyars die veroordeeld is tot het beroep van handmatig poepruimen in droge toiletten. In heel India gaat het om zo’n miljoen mensen, vooral vrouwen. Bharathan strijdt voor het uitbannen van deze – al lang onwettige – praktijk. Hij voert ook campagne voor hervormingen van het politieapparaat en tegen marteling op politiebureaus. Het stuitend slechte functioneren van het politieapparaat blijkt uit het feit dat daders van misdaden tegen Dalits zelden worden vervolgd, laat staan veroordeeld. In India worden volgens het door de EU gefinancierde rapport ‘Marteling en straffeloosheid in India’ (People’s Watch, 2008) jaarlijks circa 1,8 miljoen mensen in politiebureaus en gevangenissen gemarteld. De slachtoffers zijn merendeels Dalits en Adivasi (tribalen), een kwart van de bevolking. Een wet tegen marteling - er ligt een concept - wordt al jaren door de regering getraineerd. Zo maakt India zich zelf schuldig aan systematische grove schending van de mensenrechten.

Straffeloos geweld tegen vrouwen
Bharathan is directeur van de organisatie Human Rights Education and Protection Council en helpt met het opzetten van zelforganisaties van Dalits, onder meer van Dalit-vrouwen. De recente brute verkrachting van een vrouw in New Delhi bracht het seksuele geweld tegen vooral middenklasse vrouwen onder de aandacht. Het probleem bestaat al heel lang bijna ‘standaard’ voor Dalit-vrouwen. In veel gebieden kan de landheer of een persoon van een hogere kaste meestal straffeloos een Dalit-vrouw misbruiken. Door verzet van Dalit-vrouwen komt daar heel langzaam enige verandering in, maar de politie trekt nog steeds meestal partij voor de daders van hogere kastes. Bharathan zet zich ook in voor compensatie en genoegdoening van Dalits die het slachtoffer zijn geworden van de schending van hun mensenrechten. Voorbeelden zijn: grove belediging en vernedering, geen toegang krijgen tot de dorpspomp of -tempel, dwangarbeid, het ontvreemden van land en verkrachting.
Ook nu nog wordt Bharathan bij zijn werk belemmerd. Er zijn recent weer aanklachten tegen hem ingediend. De politie verbiedt elke demonstratie die door Bharathan wordt georganiseerd of waaraan hij deelneemt. Medio 2012 werd een aanklacht tegen hem ingediend vanwege een wegblokkadeprotest om land te krijgen voor een begraafplaats voor Dalits omdat hen de toegang tot bestaande begraafplaatsen wordt geweigerd.

Prioriteit voor Dalits
Met de toekenning van de Mensenrechtentulp aan een Dalit-activist geeft de jury van de Tulp aan Minister Timmermans een steun in de rug om de positie van de Dalits in Zuid-Azië – ook in andere landen zijn er minstens 60 miljoen - tot een belangrijk punt in zijn nieuwe mensenrechtenbeleid te maken. De Kamer vroeg daar al in 2011 per motie om. Minister Timmermans typeerde tijdens de behandeling van zijn begroting in december 2012 Dalits als ‘bevolkingsgroepen die al eeuwenlang niet eens op de ladder staan, laat staan op de onderste sport van een ladder’ en zei tegen de Kamer dat we ‘moeten investeren in de versterking van de positie van de Dalits’. Het onderwerp moet wat hem betreft hoger op de agenda van de Europese Unie worden gezet. Minister Timmermans kan de toekenning van de Mensenrechtentulp aan de afwezige Marimuthu Bharathan gebruiken om duidelijk te maken hoe hij hieraan gaat bijdragen.

Gerard Oonk
directeur Landelijke India Werkgroep en
coördinator Dalit Netwerk Nederland


Verder lezen? Zie onder meer:
- Persbericht DNN/IDSN (8-1-2013): http://www.dalits.nl/pb130108.html
- The struggle of Marimuthu Bharathan against oppression of Dalits in India: http://www.dalits.nl/MarimuthuBharathan.html
- De website van het Dalit Netwerk Nederland: http://www.dalits.nl
- De website van de Landelijke India Werkgroep: http://www.indianet.nl
- ‘Minister Timmermans (BZ) wil meer aandacht voor Dalits, ook in de Europese Unie’: http://www.dalits.nl/kv&moties.html